Son suyagining proksimal qismining tos-son bo‘g‘imidan sal pastroq hududidagi yaxlitlining buzilishi son suyagi bo‘yinchasining sinishi deyiladi. Bu ko’p hollarda osteoporozli keksa odamlarda tashxis qilinadigan juda keng tarqalgan patologiya.
Son suyagi bo‘yinchasining sinishi patologiyasi og’riq va harakatlanishning cheklanishini o’z ichiga oladi. Tashxis klinik ko’rinish asosida amalga oshiriladi va rentgenologik ma’lumotlar bilan tasdiqlanadi. Bunday shikastlanishlarda suyaklarning bitib ketmaslik xavfi juda yuqori. Bunday holda, son suyagi bo’yinchasining sinishini davolash uchun operatsiya o’tkaziladi.
Bunday shikastlanish ko’pincha keksa odamlarda uchraydi. Shikastlanish o‘chog‘ida qon aylanishining yomonligi va og‘ir asoratlar ehtimoli sababli suyaklarning bitib ketishining yuz bermasligi bu shikastlanishning o‘ziga xosligidir.
Son suyagi proksimal qismining sinishlari ko‘pincha ayollarda uchraydi. Bu klimaks vaqtida organizmda osteoporoz rivojlanishiga olib keluvchi gormonal o‘zgarishlar bilan bog‘liq.
Osteoporoz uzoq vaqt davomida o‘zini klinik jihatdan namoyon qilmasligi sababli uni o’z vaqtida tashxislash qiyin. Bir qator bemorlarning sonida ular ko’karish, artroz, osteoxondroz yoki asabning siqilishi bilan bog’laydigan yaqqol bo‘lmagan og‘riqlar paydo bo‘ladi. Son suyagi bo‘yinchasini pullik operatsiya qildirishga qaror qilish o‘rniga uni o‘zlaricha davolashga urinadilar, lekin hech narsa yordam bermaydi. Keyin sinish yuz beradi va faqat shundan keyingina u odam klinikaga boradi va unga tashxis qo’yishadi. Agar o’z vaqtida shifokorga murojaat qilinmasa, suyak bo’laklari siljishi sodir bo‘ladi, bu esa, prognozni ancha yomonlashtiradi va og’ir asoratlarning rivojlanishiga olib keladi. Bunday holda, harakatlanish funktsiyasini tiklash, deyarli mumkin emas.
Ushbu patologiya ko’p hollarda yoshga bog’liq o’zgarishlar bilan bog’liq. Yoshlarda son suyagining shikastlanishi odatda balandlikdan yiqilish, baxtsiz hodisalardan keyin sodir bo’ladi.
Osteoporoz Semizlik Kam harakatli faoliyat
Noto‘g‘ri ovqatlanish Onkologik kasalliklar
Artrozlar
Zararli odatlar
Qon tomirlari kasalliklari
Buyrak va jigar kasalliklari
65 dan katta yosh
Organizmning ushbu patologik holatining asosiy ko‘rinishlari quyidagilardir:
Oyoqning tayanch funktsiyasining buzilishi Noqulaylik
Deformatsiyalangan oyoqning tashqariga buralishi
Sinishdan bir necha kun o‘tgach paydo bo‘ladigan chov sohasidagi gematoma
Oyoqning har doim
Son suyagi bo‘yinchasining sinishi ochiq yoki yopiq bo‘lishi mumkin. Eng muhim xususiyatlardan biri, sinish joyini topishdir.
Shikastlanish joyi qayerdan o‘tishiga qarab sinishlarning quyidagi ko‘rinishlarifarqlanadi:
Eng muhim mezon, bu sinish chizig’ining burchagidir. Suyak bo’laklarining siljish ehtimoli shunga bog’liq. Birinchi darajali sinishda, burchak 30 ° dan kam, ikkinchisida — 30-50 °, uchinchida — 50 ° dan ko‘proq.
Bosqichlari:
Shifokor bemorga savollar beradi va ko‘zdan kechiradi, shundan so’ng u dastlabki tashxis qo’yadi. Uni tasdiqlash uchun bemorga quyidagi tekshiruvlar tayinlanishi mumkin:
Tasvirlarda singan joy, shuningdek, son suyagi boshchasiningbo‘yinchaga nisbatan nisbatan og’ish darajasi aniq ko’rinadi, usulning ishonchliligi 80% dan ortiqni tashkil qiladi
Sinish sabablarini (yallig’lanish jarayoni, gormonal nomutanosiblik, osteoporoz) aniqlash uchun o‘tkaziuladi, usulning ishonchliligi 90% dan ortiqni tashkil qiladi
Shikastlanish yaqinida joylashgan sonning qon tomirlari va yumshoq to’qimalarining hozirgi holatini baholash uchun tayinlanadi
Ish staji 13 yil
Oliy toifali shifokor
Mutaxassisligi:
— Oldindan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kirish orqali tos-son bo‘g‘imini endoprotezlash
— Tos-son bo‘g‘imini assistent robot MAKO bilan total endoprotezlash
— Tos-son bo‘g‘imining taftishli operatsiyalari
— Tos-son bo‘g‘imini konservativ davolash
Ish staji 5 yil
Mutaxassisligi:
— Oldindan to‘g‘ridan-to‘g‘ri kirish orqali tos-son bo‘g‘imini endoprotezlash
— Tos-son bo‘g‘imini assistent robot MAKO bilan total endoprotezlash
— Tos-son bo‘g‘imining taftishli operatsiyalari
— Tos-son bo‘g‘imini konservativ davolash
Son suyagi bo‘yinchasi sinishi kamdan kam hollarda konservativ usul bilan davolanadi. Odatda, anamnezida narkoz qo‘llash mumkin bo‘lmagan og’ir yurak, qon tomirlari,va boshqa organlar va tizimlar patologiyalari bo’lgan bemorlarda bunday davolash amalga oshiriladi.
Keksa odamlarda son suyagi bo‘yinchasining sinishini konservativ davolash bemorga to’liq dam olishni ta’minlashdan iborat. Kasal oyoq bir holatda mahkamlab qo‘yiladi. Dori vositalari (kaltsiya preparatlari, xondroprotektorlar, bisfosfonatlar, almashinuv va qon oqimi tezligini oshiruvchi vositalar) tayinlanadi. Bunday davolash kamdan-kam hollarda to‘liq bitishga olib keladi va asoratlar rivojlanishiga sabchi bo‘lishi mumkin. Shuning uchun shikastlanishning bu ko‘rinishini asosan jarrohlik usullari bilan davolashadi.
1. Osteosintez
Operatsiya jarayonida jarroh suyak bo’laklarini birlashtiradi va ularni maxsus metall konstruktsiyalar (shtiftlar, simlar, plastinalar, vintlar va boshqalar) yordamida kerakli holatda mahkamlab qo‘yadi. Barcha moslamalar oksidlanishga chidamli maxsus qotishmalardan tayyorlanadi.
Son suyagi bo‘yinchasi singandagi ushbu operatsiya 65 yoshgacha bo’lgan bemorlarga, shuningdek, asoratlanmagan sinishlar, qadalishlar, siljish yoki aylanishsiz sinishlarda tayinlanadi. Bu usul keksa odamlar uchun mos kelmaydi, chunki ularning ko’pchiligining suyagi osteoporoz tufayli mo’rtlashgan bo‘ladi.
Operatsiya muvaffaqiyatli o‘tishi uchun quyidagi omillarning hech bo‘lmasa bir nechtasi birga kelishi kerak:
Shunday bo’ladiki, osteosintezdan keyin suyaklar bitmaydi va turli xil asoratlar paydo bo’ladi. Shuning uchun, agar jarroh operatsiyaning muvaffaqiyatiga shubha qilsa yoki bemorda uni qo‘llash mumkin bo‘lmagan holatlar mavjud bo‘lsa yoki bemor 65 yoshdan oshgan bo’lsa, u holda boshqa davolash usullarini tanlagan ma’qul.
60 yoshdan oshgan odamlarda bo‘g‘imni endoprotezlash amalga oshiriladi.
2. Endoprotezlash.
Bu, shikastlangan bo’g’imni sun’iy protez bilan almashtirishdir. Protezlash total (ham sonning, ham quymichning tarkibiy qismlari almashtiriladi) yoki bir polyusli (faqat son suyagining tarkibiy qismlari almashtiriladi) bo’lishi mumkin. Protez usulini tanlash jarroh tomonidan sinishning tabiati, bemorning yoshi, hamroh kasalliklar mavjudligi va organizmning individual xususiyatlaridan kelib chiqqan holda amalga oshiriladi. Ko’pchilik hollarda, prognoz ijobiydir. Bemor ancha tez tuzalib ketadi, shikastlangan a’zoning tayanch-harakat funktsiyasi tiklanadi.
Jarrohlik aralashuvi o‘tkazilganidan so’ng, katta ahamiyatga ega va yakuniy natijaga katta ta’sir qiluvchi tiklanish jarayoni boshlanadi. Shikastlanish o‘chog‘idagi limfa oqimi va qon oqimini tiklash, organizmdagi tiqilishni bartaraf etish, jonsiz hududlar, tromblar, pnevmoniya va mushaklar atrofiyasining oldini olish uchun bemorga uqalash kursi buyuriladi. Uning intensivligi va davomiyligi davolovchi shifokor tomonidan har bir bemor uchun alohida belgilanadi.
Bundan tashqari, reabilitatsiyani tezlashtirish uchun DJT (davolash jismoniy tarbiyasi) tayinlanadi. Mashqlarni shifokor bemorning yoshi, jismoniy holati, operatsiya turi va organizmning tiklanish tezligiga qarab ishlab chiqiladi. To’g’ri ishlab chiqilgan DJT asoratlar rivojlanish ehtimolini kamaytiradi, mushaklarning tonusini yo’qotishining oldini oladi va vaqt o’tishi bilan harakatlanish funktsiyasini tiklash imkonini beradi.
Dastlabki bosqichlarda nafas olish mashqlari, shuningdek, yotgan va orqada yotgan holatda bajariladigan va qo’llar, qorin bo’shlig’i, bo’yin va shikastlanmagan oyoq mushaklarini mashq qildirish uchun mo’ljallangan mashqlar tayinlanadi. Sog‘ayish bilan, mashqlar ham qiyinlashib boradi. Reabilitatsiyaning dastlabki bosqichlarida mutaxassisning nazorati ostida gimnastika bilan shug’ullanish tavsiya etiladi. Bemor mashqlar usulini to’liq o’zlashtirganidan so‘ng, unga mustaqil shug‘ullanishga ruxsat beriladi.
Reabilitatsiya jarayonida to’g’ri, muvozanatli ovqatlanish muhim rol o’ynaydi. Ratsionda ko’proq yangi meva va sabzavotlar, sut mahsulotlari bo’lishi kerak. Yog’li go’sht, tez ovqatlanish va boshqa zararli taomlarni iste’mol qilishni esa, cheklagan ma’qul.
Son suyagi bo‘yinchasining sinishidan keyin, prognoz yoshga, sog’liqqa, davolash usuliga va operatsiyaning muvaffaqiyatiga bog’liq bo‘ladi.
odatda suyaklarning to’liq birlashishi sodir bo’lmaydi, bo‘laklar faqat chandiqli fibroz to’qimalarning yordami bilan ushlanib turadi. Bu holat oyoqlarning harakatlanish funktsiyasini yomonlashtiradi va hayot sifatini pasaytiradi.
Osteosintezda ham bo‘laklar birikmaydi, lekin kuchli metall mahkamlagich bilan ushlab turiladi, bu esa prognozni yaxshilaydi. Endoprotezlashdan keyingi eng qulay prognoz.
Bunday og’ir sinishdan keyin keksa odamning hayoti uchun aniq prognoz berish juda qiyin.
Doimo yotsa, bir qator hamroh patalogiyalari bo‘lsa, uning hayotining davomiyligi bir necha oydan bir yilgachani tashkil qiladi.
va optimizmga to’la bo’lsa, haqiqatan ham yashashni xohlasa, u faqat tuzalibgina qolmay, balki yana ish qobiliyatini ham qaytaradi, o’ziga g’amxo’rlik qila oladi.
50 yoshdan katta ayollar va 70 yoshdan oshgan erkaklar suyak to‘qimasining zichligini o’lchashni o‘z ichiga oladigan yillik tibbiy ko’rikdan o’tib turishlari kerak. Bu osteoporozni o’z vaqtida tashxislash va davolanishni boshlash imkonini beradi, bu esa sinishning oldini oladi.
Xavf guruhidagi bemorlar harakatlanishni muvofiqlashtirishni yaxshilaydigan va mushaklarni kuchaytiradigan maxsus mashqlarni muntazam ravishda bajarib turishlari kerak. Bu, yuqilish va suyaklarning sinishi xavfini ancha kamaytiradi.
To’g’ri ovqatlanish ham katta ahamiyatga ega. Muntazam ravishda kaliy, D vitamini va kaltsiyga boy oziq-ovqatlarni iste’mol qilish tavsiya etiladi. Ratsionga go‘shtning yog’siz navlarini kiritish tavsiya etiladi, chunki mushaklarning kuchini saqlab qolish uchun oqsil juda ham zarur.
Yiqilishlarning oldini olish uchun keksa odamlar dori-darmonlar qabulini nazorat qilishlari kerak, chunki ularning ko’pchiligi bosh aylanishi va zaiflik kabi nojo‘ya ta’sirlarga ega. Bu muvozanatni yo’qotish, yiqilish va sinishlarga olib kelishi mumkin.
Vaznni nazorat qilish va semirishning rivojlanishiga yo’l qo’ymaslik juda muhim, chunki semiz odam ob’ektiv sabablarga ko’ra yiqilsa, jarohat olish ehtimoli yuqori bo’ladi. Vaznni kamaytirish profilaktikaning muhim qismidir.
Bunday sinishlarning aksariyati uyda yiqilish tufayli sodir bo‘ladi. Shuning uchun, inson yashaydigan ichki makonni qayta ko’rib chiqish tavsiya etiladi. Pollardan begona jismlar va gilamlarni olib tashlash kerak. Pol silliq bo’lmasligi kerak. Vanna xonasidagi devorlarga keksa odamni qo’llab-quvvatlaydigan va uning kelajakda yiqilishning oldini olishga yordam beradigan maxsus tutqichlar o’rnatish tavsiya etiladi.
O‘zingizga cheklovlarsiz harakat erkinligini sovg‘a qiling
5 yil davomida DAA usuli yordamida 3 mingdan ortiq bemorni faol hayotga qaytardik
